Een proceskostenveroordeling in het familierecht is niet gebruikelijk. Anders dan in civielrechtelijke procedures, wordt een verzoek om de andere partij te veroordelen in de proceskosten in familierecht procedures veelal afgewezen. Er zijn inmiddels wel steeds meer uitspraken bekend, waaruit blijkt dat rechters ook in familierechtelijke procedures één van de partijen alsnog veroordeeld in de proceskosten.

Hoofdregel in het familierecht: proceskosten compenseren

In procedures op het gebied van personen- en familierecht wordt meestal door de rechter bepaald dat de proceskosten tussen partijen wordt gecompenseerd. Dit houdt in dat beide partijen dan ieder hun eigen proceskosten dragen. De reden hiervan ligt gelegen in het feit dat partijen als gewezen echtelieden – als ouders – vaak nog met elkaar verder moeten. Indien er door de rechter wordt overgegaan tot een proceskostenveroordeling van één der partijen zou dit de verdere relatie van partijen kunnen belasten. Dit aangezien de onderlinge verhouding tussen partijen veelal onder spanning staat en een (ambtshalve) proceskostenveroordeling dan niet bijdraagt aan een verbetering van deze verstandhouding. Om die reden acht de wetgever het redelijk en billijk indien de proceskosten in het familierecht worden gecompenseerd.

Uitzondering familierecht: proceskostenveroordeling

De rechter is echter niet verplicht om de proceskosten te compenseren. Hij kan alsnog op verzoek van partijen zelf of ambtshalve overgaan tot een proceskostenveroordeling als één van de partijen in het ongelijk is gesteld. uit de rechtspraak blijkt dat de rechter toch tot een proceskostenveroordeling overgaat als een procedure bijvoorbeeld nodeloos is aangespannen of voortgezet. Hierbij kan worden gedacht aan het instellen van een hoger beroep tegen de echtscheiding sec (dus niet de nevenvoorzieningen, zoals alimentatie), enkel om de afwikkeling te vertragen en de inschrijving van de echtscheiding in de registers van de burgerlijke stand uit te stellen.

Ook kan in een alimentatieprocedure een proceskostenveroordeling worden uitgesproken als de verzoeker vraagt om een verhoging of een verlaging van de alimentatie, terwijl hij of zij nalaat om inzicht te verschaffen in de eigen financiële situatie. Voor de berekening van een alimentatiebedrag is immers de draagkracht en dus het inkomen (en vermogen) van beide partijen relevant. Uit een recente uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Leeuwarden, blijkt dat de man die in hoger beroep het hof heeft verzocht om de vastgestelde de alimentatie te verlagen, is veroordeeld in de proceskosten. Het hof was van oordeel dat de man in strijd met de wet heeft gehandeld door pas in hoger beroep zijn financiële stukken (benodigd voor de berekening van de alimentatie) in het geding te brengen, zie hiervoor uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 4 januari 2022 met kenmerk ECLI:NL:GHARL:2022:105.

Hoogte van de proceskostenveroordeling

Als er wordt overgegaan tot een proceskostenveroordeling, is vervolgens de vraag hoe hoog deze proceskostenveroordeling dan dient te zijn. In de regel wordt uitgegaan van het liquidatietarief. Dit betreft een bedrag dat is vastgesteld op basis van standaardbedragen voor bepaalde proceshandelingen, welk standaardbedrag aanzienlijk lager ligt dan de daadwerkelijke proceskosten.

De rechter is echter niet gehouden aan het liquidatietarief. Ook hoeft de rechter bij beoordeling van de proceskostenveroordeling zich niet te laten leiden door de vraag of één van de partijen op basis van een toevoeging procedeert. Uit de rechtspraak blijkt echter dat een veroordeling in de werkelijke proceskosten nagenoeg niet voorkomt.

Ondanks het feit dat er steeds meer uitspraken voorhanden zijn waaruit blijkt dat de rechter in familierechtelijke procedures een proceskostenveroordeling heeft uitgesproken, blijft een compensatie van de proceskosten de hoofdregel. Maar kan er in bepaalde gevallen aanleiding zijn om hiervan af te wijken. Bovendien kan men altijd proberen om de rechter te verzoeken om tot een proceskostenveroordeling over te gaan.

Mocht u vragen hebben, neemt u gerust vrijblijvend contact op met ons kantoor. Wij helpen u dan graag verder.